کسب بهترین رتبه در مبارزه با قاچاق کالا و ارز توسط گمرک ایران را می توان در اقدامات این سازمان در زمینه مبارزه با قاچاق کالا و ارز که عموماً بر بستر فناوری‌های مدرن اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) استوار است، ارزیابی کرد. پیاده‌سازی سامانه جامع امور گمرکی در گمرکات اجرایی کشور و راه‌اندازی زیر سامانه‌های آن به نحو قابل توجهی محیط‌های گمرکی کشور را برای قاچاقچیان ناامن کرده و کشفیات اخیر ثابت نموده است که با بهره‌گیری از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های سامانه‌های الکترونیکی عرصه بر قاچاقچیان روز به روز تنگ‌تر می‌شود که در ادامه به ۲۰ اقدام ویژه گمرک در مبارزه با قاچاق کالا و ارز می پردازیم که اجرایی شده و به سرانجام رسیده است:
۱)حذف پروانه های کاغذی:پروانه های گمرکی یا در اصطلاح عامیانه برگه سبز گمرکی در گذشته کاغذی صادر می شد و این برگه های کاغذی به راحتی جعل می شد،به طور نمونه دفاتری در بندر عباس تاسیس و پروانه های گمرکی را جعل می کردند به نحوی که خیلی ها اذعان دارند پروانه های جعلی این دفاتر خیلی واقعی تر از پروانه های اصلی به نظر می رسید؛با این حال پس از الکترونیکی شدن گمرک، پروانه های کاغذی حذف و جای خود را به پروانه های الکترونیکی داده و تا الان هم ندیده و نشنیده ایم که کسی بتواند این پروانه ها را جعل و برای مقاصد قاچاق استفاده نماید.
۲)امکان استعلام الکترونیکی محموله ها:به طور میانگین هم اکنون روزانه ۱۰۰۰۰ محموله از طریق نیروی انتظامی از گمرک به شکل الکترونیکی استعلام می شود که آیا کالا قاچاق است یا غیر قاچاق و سامانه گمرک به طور خودکار و بدون دخالت نیروی انسانی پاسخ را در مدت ۲تا ۳ دقیقه برای ماموران نیروی انتظامی ارسال می کند. مقایسه کنید نحوه استعلام الکترونیکی را با زمانی که باید با گمرک نامه نگاری می شد و پروانه را ضمیمه نامه می کردند تا به صورت دستی پاسخ استعلام برای گمرک ارسال و پس از حداقل یک ماه جواب نامه ارسال شود که آیا این محموله ای که توقیف شده قاچاق هست یا نه؟!
۳)پنجره واحد مجازی:ارتباط گمرک با ایجاد پنجره واحد مجازی با ۲۲ سازمان الکترونیکی شده و همه ی این سازمان ها در فضای مجازی و بدون دخالت عامل انسانی اطلاعات و مجوزهای ترخیص کالاها را به گمرک ارایه می کنند ،مقایسه کنید این وضعیت را با زمانی که همه ی مجوزهای ترخیص به شکل کاغذی تحویل داده می شد و روزی نبود که شاهد جعل مجوزهای کاغذی سازمان های مجوز دهنده برای قاچاق کالا در گمرک نباشیم.
۴)تبادل الکترونیکی اطلاعات با بانک مرکزی: مدیریت منابع ارزی در شرایط ویژه اقتصادی با وجود تحریم ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است و امروز با گمرک الکترونیک شاهد هستیم که اطلاعات کالاهای ترخیص شده که از منابع ارزی شبکه بانکی کشور استفاده کرده اند در بانک اطلاعاتی گمرک به روز و به لحظه موجود است و به صورت آنلاین در اختیار بانک مرکزی قرار می گیرد ، حال مقایسه کنید با گذشته که پروانه های گمرکی کاغذی بوده و پس از مهر پروانه های کاغذی در گمرک به بانک عامل به صورت کاغذی موضوع تسویه ارزی ارسال و تعهدات ارزی تسویه می شد و بعدها این اسناد در دسترس نبود و جعل هم می شد و در مواقعی شاهد بودیم که اشخاص حقیقی و حقوقی بدون اینکه کالایی وارد کشور کنند از سیستم بانکی ارز دریافت کرده و منابع ارزی کشور را به تاراج می بردند!
۵)راه اندازی بزرگترین بانک اطلاعات تجارت خارجی:امروز کمتر کسی هست که به قابلیت های بزرگترین بانک اطلاعات تجارت خارجی کشور اذعان نکند و نقش این بانک اطلاعاتی را در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا نادیده بگیرد؛در گذشته نحوه کار بدین شکل بود که اطلاعات یک فرد به صورت مکاتبه ای از هر گمرکی که لازم بود استعلام می شد و گمرک محل اطلاعات ثبت شده را اعلام و پس از تجمیع؛ گزارش هایی ارسال می شد که فقط شامل وزن،ارزش،نوع کالا وکشور فروشنده بود ؛اکنون این امکان فراهم شده که در لحظه و به صورت آنلاین اطلاعات اشخاص حقیقی و حقوقی به تفکیک وزن،ارزش،نوع ارز،نحوه انجام معامله،ارزش کالا،بانک عامل،نحوه خرید،اظهار کننده و جزییات کامل قابل دسترسی است و این امکان را می دهد که بتوان تجارت خارجی کشور را در چارچوب اهداف مبارزه با قاچاق کالا و ارز و مدیریت بهینه منابع ارزی و واردات کالاهای ضروری راحت تر رصد کرد.
۶)اتصال الکترونیکی بارنامه ها به سامانه جامع گمرکی:در حال حاضر مهمترین سند گمرکی در زمان اظهار بارنامه محسوب می شود و با گمرک الکترونیک بارنامه ها به صورت الکترونیکی و از طریق شرکت های حمل و نقل دریافت می شود،بنابراین ملاک ارزیابی و کارشناسی دربررسی اسناد گمرکی بارنامه الکترونیکی بوده و با این اقدام شرایطی فراهم شده تا اطلاعات بارنامه به صورت الکترونیکی با اظهار فرد تطبیق داده شود و در صورت اظهار خلاف ، سیستم به طور خودکار تخلف فرد اظهار کننده را تشخیص دهد؛ ضمن اینکه مسئولیت ارایه اطلاعات بارنامه از فرد اظهار کننده متوجه شرکت های حمل و نقل که بسیارمعتبر هستند و درصد تخلف در آنها نسبت به اشخاص به مراتب کمتر است، خواهد بود.
۷)مانیفست الکترونیکی:مانیفست شامل اطلاعات محموله به تفکیک نوع کالا،وزن و دیگر مشخصات است که قبلا به صورت کاغذی دریافت می شد و امروز کاملا الکترونیکی و از طرف شرکت های حمل و نقل قبل از صدور ترخیصیه به گمرک ارسال می شود و این کار موجب شده تا علاوه بر حذف مانیفست کاغذی از چرخه اظهار و ترخیص کالا ؛اطلاعات کامل تر، معتبر و قابل اعتمادی در اختیار گمرک قرار گیرد و به نوعی شرکت های حمل و نقل در تجارت سالم و پیشگیری از قاچاق کالا درگیر شده اند.
8)مانیتورینگ الکترونیکی کالاهای ترانزیتی:موضوع تسویه ردیف های مرزی و قصه پر غصه ی این مشکل را حتما شنیده اید که کالایی با رویه ترانزیت از یک مرز وارد و باید از مرز دیگری خارج می شد؛برای این کار یک گمرک به گمرک دیگر نامه می فرستاد که فلان محموله به سمت شما آمده و در مواقعی نامه ها گم می شد یا گمرک مبدا اعلام می کرد عامل انسانی یادش رفته که تسویه فلان ردیف مرزی را بزند و مشکلاتی از این قبیل که در نهایت پایان سال با چندین هزار ردیف مرزی تسویه نشده در ترانزیت مواجه بودیم و عملا می توان گفت بخش عمده ای از آنها قاچاق شده بود اما اکنون با سامانه مانیتورینگ ترانزیت تسویه ردیف های مرزی الکترونیکی و به روز شده و مشخص می شود که محموله ترانزیتی کی از گمرک مبدا حرکت و در چه فاصله زمانی به گمرک مقصد رسیده و یا تاخیر داشته است و اینکه با چنین اقدام بزرگی تعداد ردیف های مرزی تسویه نشده از چندین هزار به تعداد انگشتان دست در سال ۱۳۹۵ رسیده است.
۹)ردیابی الکترونیکی کارت های بازرگانی یکبار مصرف:داستان پیرزن زاغه نشینی که صدها دستگاه خودروی لوکس پورشه وارد کرده بود را حتما شنیده ایدو از این قبیل افراد که متاسفانه تعدادشان هم بسیار زیاد است؛متاسفانه عده ای افراد سود جو با سوءاستفاده از خلاهای قانونی کالاهای وارداتی را بنام افراد کم بضاعت وارد می کنن تا علاوه بر فرار از تخلفات احتمالی در گمرک ؛ مالیات نیز نپردازند با این وجود بازرسی گمرک ایران در اقدامی قابل تحسین از طریق سامانه جامع گمرکی و سیستم های هوشمند ؛ کارت های بازرگانی یکبار مصرف که عامل اصلی تخلفات گمرکی هستند را شناسایی و در موارد متعدد با رصد الکترونیکی از قاچاق کالا پیشگیری کرده است که البته این معضل از اشخاص حقیقی با تاسیس شرکت های صوری به اشخاص حقوقی تسری پیدا کرده و می بایست نظارت ها بر نحوه صدور این کارت ها تشدید شود.
۱۰)تبادل الکترونیکی اطلاعات با بنادر:با الکترونیکی شدن گمرک شرایطی فراهم شده که تبادل اطلاعات با بندر در بستر فضای الکترونیکی صورت گیرد و اطلاعات تالی بارهای تخلیه شده بنادر در اختیار گمرک قرار گرفته و به صورت سیستمی تطبیق داده شود.
۱۱)درب خروج هوشمند:گمرک از اواخر سال گذشته این طرح را پیاده سازی و دفتر توسعه و تجهیز گمرک در برخی گمرکات راهبندهای هوشمند را بجای درب خروج قرار داده که اطلاعات ترخیص و صدور پروانه الکترونیکی از طریق سامانه جامع گمرکی به راهبندهای هوشمند وارد و با کشیدن کارت هوشمند امکان عبور کامیون از درب خروج گمرک پس از کنترل و تطبیق اطلاعات کامل فراهم می گردد.
۱۲)الکترونیکی شدن صدور قبض انبار:در برخی گمرکات مهم و پرکار ارتباط گمرک با انبارها که زیر نظر سازمان بنادر و دریانوردی و به صورت پیمانکاری فعالیت می کنند الکترونیکی شده و بنابراین اطلاعات صدور قبض انبار و خروج محموله ها در اختیار دو طرف قرار می گیرد و با این کار از صدور قبض انبار جعلی یا سوء استفاده از پته های بارگیری و ترخیص پیشگیری بعمل می آید.
۱۳)تجهیز گمرکات به امکانات کنترلی پیشرفته:در دولت گذشته ۷ دستگاه ایکس ری کامیونی پیشرفته در گمرکات بوده که این تعداد در حال حاضر به ۱۳ دستگاه افزایش پیدا کرده و هم اکنون تعداد ۱۱ دستگاه فعال است. در حال حاضر یک دستگاه ایکس ری کامیونی بسیار پیشرفته که امکان ایکس ری محموله ها در حال حرکت را فراهم می آورد تحویل گمرک شده و به زودی تمامی کانتینرهای ورودی به بندر شهید رجایی تحت پوشش ایکس ری قرار خواهد گرفت. تمامی این تجهیزات از محل منابع داخلی گمرک خریداری شده است.
۱۴)کارشناسی مجازی:با اجرای این طرح اظهارنامه های در جریان هر گمرک به صورت مجازی برای کارشناسی ؛ در اختیار کارشناس گمرک دیگری قرار می گیرد. در واقع ارباب رجوع نمی داند که پرونده اش در اختیار کدام کارشناس و چه گمرکی است و عملا به طور نمونه کالایی که در گمرک شهید رجایی بندر عباس اظهار شده توسط کارشناس گمرک بازرگان رسیدگی می شود.
۱۵) ایجاد سامانه ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی‌های وارداتی (IMEI):از اوایل سال گذشته تمامی واردکنندگان گوشی های تلفن همراه موظف شده اند اطلاعات شماره شناسه بین المللی گوشی های وارداتی یا در اصطلاح IMEI را در سامانه جامع گمرکی ثبت نمایند . با این اقدام شناسایی گوشی های قاچاق از غیر قاچاق به راحتی امکان پذیر است.
۱۶)تله های الکترونیکی:با هوشمند سازی ورود اطلاعات امکان رهگیری تخلفات و قاچاق گمرکی آسان تر شده و اگر اظهار کننده اقدام به اظهار خلاف واقع نماید اطلاعات اظهار شده با اطلاعات مانیفست و بارنامه الکترونیکی تطبیق و تقاطع گیری می شود و در صورت مغایرت در سیستم به صورت علامت های هشدار اعلام می شود که اطلاعات اظهار شده با مانیفست یا بارنامه و در مواقع لزوم با سایر اسناد ترخیص مطابقت ندارد و تخلفی صورت گرفته است.
۱۷)الکترونیکی شدن بیمه ها: یکی از مواردی که قبلا احتمال سوءاستفاده و قاچاق کالاها را در بخش ترانزیت فراهم می کرد نحوه صدور بن های بیمه ای و اعتبار این شرکت ها بود که این بن های بیمه ای به نوعی تضمین شرکت های حمل و نقل برای عبور کالاهای ترانزیتی از داخل کشور محسوب می گردد. هم اکنون با الکترونیکی شدن گمرک تضمین های بیمه ای الکترونیکی شده و پس از اخذ تضمین کلی از شرکت های بیمه میزان اعتبار شرکت ها مشخص و پس از صدور هر بن بیمه؛ به صورت الکترونیکی از حساب اصلی مبلغ تضمین کم می شود و در صورت کاهش اعتبار به شرکت بیمه ای اعلام می شود که نسبت به شارژ اعتبار خود اقدام نماید و در غیر اینصورت امکان ادامه فعالیت شرکت بیمه وجود نخواهد داشت؛حال در نظر بگیرید که پیش از این و در حالت کاغذی بن بیمه در مواقعی صادر و بعدا مشخص می شد که شرکت بیمه اصلا اعتبار لازم و کافی را جهت ضمانت از تعهد بیمه ای خود نداشته ودر صورت قاچاق ترانزیتی تعهدات کافی اخذ نشده است که این موضوع شرایط تخلف و قاچاق را فراهم می کرد.
۱۸)نظارت و بازرسی هوشمند:در حال حاضر این امکان با الکترونیکی شدن گمرک فراهم شده که تمامی اظهارنامه ها و اطلاعات ترخیص و صاحب کالا در لحظه در ستاد مرکزی گمرک ایران توسط دفاتر نظارت و بازرسی مشاهده و قابل رهگیری باشد. با این اقدام، دفاتر نظارتی و بازرسی از ستاد مرکزی گمرک ایران عملکرد گمرکات و صاحبان کالا را رصد نموده ودر صورت تخلفات احتمالی هشدارهای لازم را می دهند یا اینکه از ادامه مراحل ترخیص به صورت الکترونیکی جلوگیری می کنند. همچنین ارزیابی عملکرد و نظارت بر کارکرد مدیران،کارشناسان،ارزیاب ها و درب خروج یا سایر قسمت ها الکترونیکی شده و مهم تر آنکه هر گونه اظهار نظر یا موافقت در هر مرحله از تشریفات گمرکی کالا به صورت الکترونیکی ثبت و در صورت لزوم قابل پیگیری است.
۱۹)توزین هوشمند:با کمک سامانه جامع گمرکی توزین کالاها به صورت هوشمند انجام می شود و اطلاعات وزن کالاها به صورت سیستمی از باسکول به سامانه جامع گمرکی می نشیند تا خطاهای انسانی در ثبت وزن محموله ها به صفر برسد.
۲۰)بایگانی دیجیتال:تمامی اسناد و مدارک ترخیص هر محموله در سامانه جامع گمرکی به صورت الکترونیکی ثبت ودر مواقع لزوم مورد بهره برداری قرار می گیرد؛پیش از این در حالت بایگانی دستی و کاغذی بسیاری از مدارک در اثر گذر زمان از بین می رفت یا مفقود می شد؛ضمن اینکه پرونده های ترخیص کالا در تمامی گمرکات به صورت دیجیتالی ثبت و در هر لحظه و در هر زمان و مکانی امکان بررسی و رسیدگی مجدد وجود دارد.
۱)حذف پروانه های کاغذی:پروانه های گمرکی یا در اصطلاح عامیانه برگه سبز گمرکی در گذشته کاغذی صادر می شد و این برگه های کاغذی به راحتی جعل می شد،به طور نمونه دفاتری در بندر عباس تاسیس و پروانه های گمرکی را جعل می کردند به نحوی که خیلی ها اذعان دارند پروانه های جعلی این دفاتر خیلی واقعی تر از پروانه های اصلی به نظر می رسید؛با این حال پس از الکترونیکی شدن گمرک، پروانه های کاغذی حذف و جای خود را به پروانه های الکترونیکی داده و تا الان هم ندیده و نشنیده ایم که کسی بتواند این پروانه ها را جعل و برای مقاصد قاچاق استفاده نماید.
۲)امکان استعلام الکترونیکی محموله ها:به طور میانگین هم اکنون روزانه ۱۰۰۰۰ محموله از طریق نیروی انتظامی از گمرک به شکل الکترونیکی استعلام می شود که آیا کالا قاچاق است یا غیر قاچاق و سامانه گمرک به طور خودکار و بدون دخالت نیروی انسانی پاسخ را در مدت ۲تا ۳ دقیقه برای ماموران نیروی انتظامی ارسال می کند. مقایسه کنید نحوه استعلام الکترونیکی را با زمانی که باید با گمرک نامه نگاری می شد و پروانه را ضمیمه نامه می کردند تا به صورت دستی پاسخ استعلام برای گمرک ارسال و پس از حداقل یک ماه جواب نامه ارسال شود که آیا این محموله ای که توقیف شده قاچاق هست یا نه؟!
۳)پنجره واحد مجازی:ارتباط گمرک با ایجاد پنجره واحد مجازی با ۲۲ سازمان الکترونیکی شده و همه ی این سازمان ها در فضای مجازی و بدون دخالت عامل انسانی اطلاعات و مجوزهای ترخیص کالاها را به گمرک ارایه می کنند ،مقایسه کنید این وضعیت را با زمانی که همه ی مجوزهای ترخیص به شکل کاغذی تحویل داده می شد و روزی نبود که شاهد جعل مجوزهای کاغذی سازمان های مجوز دهنده برای قاچاق کالا در گمرک نباشیم.
۴)تبادل الکترونیکی اطلاعات با بانک مرکزی: مدیریت منابع ارزی در شرایط ویژه اقتصادی با وجود تحریم ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است و امروز با گمرک الکترونیک شاهد هستیم که اطلاعات کالاهای ترخیص شده که از منابع ارزی شبکه بانکی کشور استفاده کرده اند در بانک اطلاعاتی گمرک به روز و به لحظه موجود است و به صورت آنلاین در اختیار بانک مرکزی قرار می گیرد ، حال مقایسه کنید با گذشته که پروانه های گمرکی کاغذی بوده و پس از مهر پروانه های کاغذی در گمرک به بانک عامل به صورت کاغذی موضوع تسویه ارزی ارسال و تعهدات ارزی تسویه می شد و بعدها این اسناد در دسترس نبود و جعل هم می شد و در مواقعی شاهد بودیم که اشخاص حقیقی و حقوقی بدون اینکه کالایی وارد کشور کنند از سیستم بانکی ارز دریافت کرده و منابع ارزی کشور را به تاراج می بردند!
۵)راه اندازی بزرگترین بانک اطلاعات تجارت خارجی:امروز کمتر کسی هست که به قابلیت های بزرگترین بانک اطلاعات تجارت خارجی کشور اذعان نکند و نقش این بانک اطلاعاتی را در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا نادیده بگیرد؛در گذشته نحوه کار بدین شکل بود که اطلاعات یک فرد به صورت مکاتبه ای از هر گمرکی که لازم بود استعلام می شد و گمرک محل اطلاعات ثبت شده را اعلام و پس از تجمیع؛ گزارش هایی ارسال می شد که فقط شامل وزن،ارزش،نوع کالا وکشور فروشنده بود ؛اکنون این امکان فراهم شده که در لحظه و به صورت آنلاین اطلاعات اشخاص حقیقی و حقوقی به تفکیک وزن،ارزش،نوع ارز،نحوه انجام معامله،ارزش کالا،بانک عامل،نحوه خرید،اظهار کننده و جزییات کامل قابل دسترسی است و این امکان را می دهد که بتوان تجارت خارجی کشور را در چارچوب اهداف مبارزه با قاچاق کالا و ارز و مدیریت بهینه منابع ارزی و واردات کالاهای ضروری راحت تر رصد کرد.
۶)اتصال الکترونیکی بارنامه ها به سامانه جامع گمرکی:در حال حاضر مهمترین سند گمرکی در زمان اظهار بارنامه محسوب می شود و با گمرک الکترونیک بارنامه ها به صورت الکترونیکی و از طریق شرکت های حمل و نقل دریافت می شود،بنابراین ملاک ارزیابی و کارشناسی دربررسی اسناد گمرکی بارنامه الکترونیکی بوده و با این اقدام شرایطی فراهم شده تا اطلاعات بارنامه به صورت الکترونیکی با اظهار فرد تطبیق داده شود و در صورت اظهار خلاف ، سیستم به طور خودکار تخلف فرد اظهار کننده را تشخیص دهد؛ ضمن اینکه مسئولیت ارایه اطلاعات بارنامه از فرد اظهار کننده متوجه شرکت های حمل و نقل که بسیارمعتبر هستند و درصد تخلف در آنها نسبت به اشخاص به مراتب کمتر است، خواهد بود.
۷)مانیفست الکترونیکی:مانیفست شامل اطلاعات محموله به تفکیک نوع کالا،وزن و دیگر مشخصات است که قبلا به صورت کاغذی دریافت می شد و امروز کاملا الکترونیکی و از طرف شرکت های حمل و نقل قبل از صدور ترخیصیه به گمرک ارسال می شود و این کار موجب شده تا علاوه بر حذف مانیفست کاغذی از چرخه اظهار و ترخیص کالا ؛اطلاعات کامل تر، معتبر و قابل اعتمادی در اختیار گمرک قرار گیرد و به نوعی شرکت های حمل و نقل در تجارت سالم و پیشگیری از قاچاق کالا درگیر شده اند.
8)مانیتورینگ الکترونیکی کالاهای ترانزیتی:موضوع تسویه ردیف های مرزی و قصه پر غصه ی این مشکل را حتما شنیده اید که کالایی با رویه ترانزیت از یک مرز وارد و باید از مرز دیگری خارج می شد؛برای این کار یک گمرک به گمرک دیگر نامه می فرستاد که فلان محموله به سمت شما آمده و در مواقعی نامه ها گم می شد یا گمرک مبدا اعلام می کرد عامل انسانی یادش رفته که تسویه فلان ردیف مرزی را بزند و مشکلاتی از این قبیل که در نهایت پایان سال با چندین هزار ردیف مرزی تسویه نشده در ترانزیت مواجه بودیم و عملا می توان گفت بخش عمده ای از آنها قاچاق شده بود اما اکنون با سامانه مانیتورینگ ترانزیت تسویه ردیف های مرزی الکترونیکی و به روز شده و مشخص می شود که محموله ترانزیتی کی از گمرک مبدا حرکت و در چه فاصله زمانی به گمرک مقصد رسیده و یا تاخیر داشته است و اینکه با چنین اقدام بزرگی تعداد ردیف های مرزی تسویه نشده از چندین هزار به تعداد انگشتان دست در سال ۱۳۹۵ رسیده است.
۹)ردیابی الکترونیکی کارت های بازرگانی یکبار مصرف:داستان پیرزن زاغه نشینی که صدها دستگاه خودروی لوکس پورشه وارد کرده بود را حتما شنیده ایدو از این قبیل افراد که متاسفانه تعدادشان هم بسیار زیاد است؛متاسفانه عده ای افراد سود جو با سوءاستفاده از خلاهای قانونی کالاهای وارداتی را بنام افراد کم بضاعت وارد می کنن تا علاوه بر فرار از تخلفات احتمالی در گمرک ؛ مالیات نیز نپردازند با این وجود بازرسی گمرک ایران در اقدامی قابل تحسین از طریق سامانه جامع گمرکی و سیستم های هوشمند ؛ کارت های بازرگانی یکبار مصرف که عامل اصلی تخلفات گمرکی هستند را شناسایی و در موارد متعدد با رصد الکترونیکی از قاچاق کالا پیشگیری کرده است که البته این معضل از اشخاص حقیقی با تاسیس شرکت های صوری به اشخاص حقوقی تسری پیدا کرده و می بایست نظارت ها بر نحوه صدور این کارت ها تشدید شود.
۱۰)تبادل الکترونیکی اطلاعات با بنادر:با الکترونیکی شدن گمرک شرایطی فراهم شده که تبادل اطلاعات با بندر در بستر فضای الکترونیکی صورت گیرد و اطلاعات تالی بارهای تخلیه شده بنادر در اختیار گمرک قرار گرفته و به صورت سیستمی تطبیق داده شود.
۱۱)درب خروج هوشمند:گمرک از اواخر سال گذشته این طرح را پیاده سازی و دفتر توسعه و تجهیز گمرک در برخی گمرکات راهبندهای هوشمند را بجای درب خروج قرار داده که اطلاعات ترخیص و صدور پروانه الکترونیکی از طریق سامانه جامع گمرکی به راهبندهای هوشمند وارد و با کشیدن کارت هوشمند امکان عبور کامیون از درب خروج گمرک پس از کنترل و تطبیق اطلاعات کامل فراهم می گردد.
۱۲)الکترونیکی شدن صدور قبض انبار:در برخی گمرکات مهم و پرکار ارتباط گمرک با انبارها که زیر نظر سازمان بنادر و دریانوردی و به صورت پیمانکاری فعالیت می کنند الکترونیکی شده و بنابراین اطلاعات صدور قبض انبار و خروج محموله ها در اختیار دو طرف قرار می گیرد و با این کار از صدور قبض انبار جعلی یا سوء استفاده از پته های بارگیری و ترخیص پیشگیری بعمل می آید.
۱۳)تجهیز گمرکات به امکانات کنترلی پیشرفته:در دولت گذشته ۷ دستگاه ایکس ری کامیونی پیشرفته در گمرکات بوده که این تعداد در حال حاضر به ۱۳ دستگاه افزایش پیدا کرده و هم اکنون تعداد ۱۱ دستگاه فعال است. در حال حاضر یک دستگاه ایکس ری کامیونی بسیار پیشرفته که امکان ایکس ری محموله ها در حال حرکت را فراهم می آورد تحویل گمرک شده و به زودی تمامی کانتینرهای ورودی به بندر شهید رجایی تحت پوشش ایکس ری قرار خواهد گرفت. تمامی این تجهیزات از محل منابع داخلی گمرک خریداری شده است.
۱۴)کارشناسی مجازی:با اجرای این طرح اظهارنامه های در جریان هر گمرک به صورت مجازی برای کارشناسی ؛ در اختیار کارشناس گمرک دیگری قرار می گیرد. در واقع ارباب رجوع نمی داند که پرونده اش در اختیار کدام کارشناس و چه گمرکی است و عملا به طور نمونه کالایی که در گمرک شهید رجایی بندر عباس اظهار شده توسط کارشناس گمرک بازرگان رسیدگی می شود.
۱۵) ایجاد سامانه ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی‌های وارداتی (IMEI):از اوایل سال گذشته تمامی واردکنندگان گوشی های تلفن همراه موظف شده اند اطلاعات شماره شناسه بین المللی گوشی های وارداتی یا در اصطلاح IMEI را در سامانه جامع گمرکی ثبت نمایند . با این اقدام شناسایی گوشی های قاچاق از غیر قاچاق به راحتی امکان پذیر است.
۱۶)تله های الکترونیکی:با هوشمند سازی ورود اطلاعات امکان رهگیری تخلفات و قاچاق گمرکی آسان تر شده و اگر اظهار کننده اقدام به اظهار خلاف واقع نماید اطلاعات اظهار شده با اطلاعات مانیفست و بارنامه الکترونیکی تطبیق و تقاطع گیری می شود و در صورت مغایرت در سیستم به صورت علامت های هشدار اعلام می شود که اطلاعات اظهار شده با مانیفست یا بارنامه و در مواقع لزوم با سایر اسناد ترخیص مطابقت ندارد و تخلفی صورت گرفته است.
۱۷)الکترونیکی شدن بیمه ها: یکی از مواردی که قبلا احتمال سوءاستفاده و قاچاق کالاها را در بخش ترانزیت فراهم می کرد نحوه صدور بن های بیمه ای و اعتبار این شرکت ها بود که این بن های بیمه ای به نوعی تضمین شرکت های حمل و نقل برای عبور کالاهای ترانزیتی از داخل کشور محسوب می گردد. هم اکنون با الکترونیکی شدن گمرک تضمین های بیمه ای الکترونیکی شده و پس از اخذ تضمین کلی از شرکت های بیمه میزان اعتبار شرکت ها مشخص و پس از صدور هر بن بیمه؛ به صورت الکترونیکی از حساب اصلی مبلغ تضمین کم می شود و در صورت کاهش اعتبار به شرکت بیمه ای اعلام می شود که نسبت به شارژ اعتبار خود اقدام نماید و در غیر اینصورت امکان ادامه فعالیت شرکت بیمه وجود نخواهد داشت؛حال در نظر بگیرید که پیش از این و در حالت کاغذی بن بیمه در مواقعی صادر و بعدا مشخص می شد که شرکت بیمه اصلا اعتبار لازم و کافی را جهت ضمانت از تعهد بیمه ای خود نداشته ودر صورت قاچاق ترانزیتی تعهدات کافی اخذ نشده است که این موضوع شرایط تخلف و قاچاق را فراهم می کرد.
۱۸)نظارت و بازرسی هوشمند:در حال حاضر این امکان با الکترونیکی شدن گمرک فراهم شده که تمامی اظهارنامه ها و اطلاعات ترخیص و صاحب کالا در لحظه در ستاد مرکزی گمرک ایران توسط دفاتر نظارت و بازرسی مشاهده و قابل رهگیری باشد. با این اقدام، دفاتر نظارتی و بازرسی از ستاد مرکزی گمرک ایران عملکرد گمرکات و صاحبان کالا را رصد نموده ودر صورت تخلفات احتمالی هشدارهای لازم را می دهند یا اینکه از ادامه مراحل ترخیص به صورت الکترونیکی جلوگیری می کنند. همچنین ارزیابی عملکرد و نظارت بر کارکرد مدیران،کارشناسان،ارزیاب ها و درب خروج یا سایر قسمت ها الکترونیکی شده و مهم تر آنکه هر گونه اظهار نظر یا موافقت در هر مرحله از تشریفات گمرکی کالا به صورت الکترونیکی ثبت و در صورت لزوم قابل پیگیری است.
۱۹)توزین هوشمند:با کمک سامانه جامع گمرکی توزین کالاها به صورت هوشمند انجام می شود و اطلاعات وزن کالاها به صورت سیستمی از باسکول به سامانه جامع گمرکی می نشیند تا خطاهای انسانی در ثبت وزن محموله ها به صفر برسد.
۲۰)بایگانی دیجیتال:تمامی اسناد و مدارک ترخیص هر محموله در سامانه جامع گمرکی به صورت الکترونیکی ثبت ودر مواقع لزوم مورد بهره برداری قرار می گیرد؛پیش از این در حالت بایگانی دستی و کاغذی بسیاری از مدارک در اثر گذر زمان از بین می رفت یا مفقود می شد؛ضمن اینکه پرونده های ترخیص کالا در تمامی گمرکات به صورت دیجیتالی ثبت و در هر لحظه و در هر زمان و مکانی امکان بررسی و رسیدگی مجدد وجود دارد.
نظر شما